Час паступова змяняе ўсё — у тым ліку і Аляксандра Лукашэнку. Год за годам час паглыбляе зморшчыны на яго твары, абцяжарвае хаду, прымушае месцамі трэсціся і надзяваць акуляры. Асабліва змены прыкметныя ў апошнія некалькі гадоў — пікам метамарфоз палітыка, мабыць, стала хвароба гадавой даўніны, якая прывяла да з’яўлення (а потым і знікнення з афіцыйнага сайта) фота «васковага» галоўнакамандуючага. Напярэдадні чарговага маскоўскага параду на 9 траўня, які зноў збіраецца наведаць палітык (мінулым разам менавіта з гэтага мерапрыемства пачаўся працяглы перыяд яго адсутнасці на публіцы), мы вырашылі паглядзець, як Лукашэнка візуальна мяняўся за сваё жыццё і як з энергічнага мужчыны стаў чалавекам, якому складана прайсці трыста метраў.
Пачаў насіць вусы з трэцяй зоркай на пагонах
Лукашэнка, які нарадзіўся ў 1954 годзе, скончыў дзве ВНУ: вочна вучыўся на гісторыка ў Магілёўскім педагагічным інстытуце ў 1971−1975 гадах, у 1985-м завочна скончыў Беларускую сельскагаспадарчую акадэмію, атрымаўшы спецыяльнасць «эканаміст». Падчас навучання, мяркуючы з фота, будучы палітык меў досыць густыя валасы і насіў камсамольскі значок.
Паводле афіцыйнай біяграфіі, у 1975 годзе пасля заканчэння першай ВНУ Лукашэнку прызвалі ў войска, ён служыў на мяжы, у Брэсце. Быў сяржантам. У год прызыву ажаніўся з Галінай Жалняровіч, тады ж нарадзіўся старэйшы сын Віктар. Пасля стаў ужо лейтэнантам — у сеціве ёсць яго фота ў форме разам з сынам, зробленае, відаць, у пачатку васьмідзясятых. Ужо падчас вайсковай службы стала прыкметна, што Лукашэнка пачаў лысець — працэс узмацніўся бліжэй да трыццаці.
А вось вусы, мяркуючы з наяўных фота, будучы палітык пачаў насіць, калі падрос у званні. Ёсць здымак ужо вусатага Лукашэнкі ў пагонах старшага лейтэнанта. То-бок змяніць імідж ён вырашыў ва ўзросце каля трыццаці гадоў. З таго часу гэты элемент знешнасці нязменна прысутнічае ў жыцці ўраджэнца гарадскога пасёлка Копысь. Дарэчы, на той самай фатаграфіі Лукашэнка ў фуражцы — магчыма, пад ёй хаваецца яшчэ адна будучая адметная рыса палітыка, пра якую мы скажам ніжэй.
Яшчэ на службе ён уступіў у кампартыю, пасля працаваў па камсамольскай і партыйнай лініях, на розных пасадах у сельскай гаспадарцы і на прадпрыемствах. Хацеў стаць старшынёй калгаса і менавіта таму атрымаў сельскагаспадарчую адукацыю — пра гэта пісаў у кнізе «Лукашэнка: палітычная біяграфія» яго былы паплечнік, а цяпер палітвязень Аляксандр Фядута. Доўга не затрымліваючыся на адным месцы працы, будучы палітык у выніку стаў дырэктарам саўгаса «Гарадзец» на Шклоўшчыне — туды яго ў сакавіку 1987-га рэкамендаваў райкам кампартыі. Да абрання дэпутатам Вярхоўнага Савета БССР у 1990 годзе Лукашэнка паспеў ладна палысець.
У палітыку прыйшоў ужо з зачосам
Падчас перабудовы, у 1989 годзе, Лукашэнка пайшоў у палітыку — паспрабаваў выбрацца ў Вярхоўны Савет СССР. Але ў Магілёўскай акрузе тады перамог будучы прэм’ер-міністр Беларусі Вячаслаў Кебіч — ён набраў 51% галасоў супраць 45,7% ва ўраджэнца Капыся. У той час Лукашэнка ўжо насіў зачос — то-бок часткай валасоў прыкрываў сваю лысіну, пакідаючы лоб адкрытым. А вусы, здаецца, да таго часу сталі пышнейшыя.
Больш здымкаў з’явілася, калі Лукашэнка праз год усё ж абраўся ў дэпутаты — толькі ўжо ў Вярхоўны Савет БССР. На фота таго часу можна заўважыць другі падбародак і розныя вусы — былі не толькі звыклыя каротка стрыжаныя, але і з апушчанымі канцамі — а-ля беларускі селянін мяжы XIX-XX стагоддзяў.
Што да зачосу, то аднойчы яго здзьмула ветрам — і гэта трапіла на фота. Потым такія здымкі стала немагчыма сустрэць — прэс-служба палітыка мае свае правілы што яго здымання, без нявыгадных планаў.
Нескладана заўважыць, што падчас свайго прыходу ў палітыку Лукашэнка на фота падцягнуты, у яго не відаць звыклага «чыноўніцкага» жывата. Тады ж у яго было як мінімум два касцюмы, адзін з якіх — у палоску. У наяўнасці быў і касцюм спартыўны — добра вядомае фота ў ім, зробленае ў пачатку дзевяностых.
У 1994-м, у год свайго саракагоддзя, Лукашэнка стаў першым і пакуль адзіным прэзідэнтам Беларусі, абышоўшы ў другім туры выбараў свайго даўняга палітычнага суперніка Вячаслава Кебіча. У той час яго валасы ўсё яшчэ былі цёмныя, а сам палітык быў моцны і энергічны.
«Сухарлявага і нахрапістага футбаліста міжраённай зборнай лёгка можна было пераблытаць з Робін Гудам», — пісаў пазней пра Лукашэнку таго часу пісьменнік і журналіст Яўген Будзінас у сваёй кнізе «Дурні». Ён жа адзначаў, што аднойчы ў 1994-м тагачасны віцэ-прэм'ер Віктар Ганчар не змог трапіць на прыём да Лукашэнкі, бо той прымяраў капелюшы — для замежных паездак. Забракаваныя першай асобай галаўныя ўборы пасля раздалі набліжаным.
З часам у Лукашэнкі пачала прабівацца сівізна. Ужо праз некалькі гадоў пасля абрання валасы страцілі свой першапачатковы цёмны колер, пасвятлелі і вусы. У замежных паездках дзякуючы адсутнасці капелюшоў прыкметна, што галава палітыка пашарэла, але валасоў на прыкметны зачос усё яшчэ хапала.
Новае стагоддзе сустрэў сівым і з загадкавымі вусамі
45-гадовы Лукашэнка сустрэў 2000 год ужо канчаткова сівым. Ён звыкла зачэсваў валасы на лысіну і больш не адпускаў кончыкі вусоў, як у пачатку дзевяностых. Таксама ён усё яшчэ захоўваў фігуру — на здымках не відаць звыклага цяпер пацяжэлага палітыка. Лукашэнка ўсё яшчэ заставаўся «сухарлявым і нахрапістым».
Цікава, што сівізна Лукашэнкі чамусьці не закранае ягоных вусоў і броваў. Некаторыя назіральнікі лічаць, што палітык іх фарбуе. Бо калі чалавек сівее, то валасы звычайна абясколерваюцца па ўсім целе — і на галаве, і над вачыма, і пад носам.
Да трэціх прэзідэнцкіх выбараў у Беларусі, якія прайшлі ў 2006 годзе, Лукашэнка прыйшоў з трохі папаўнелым тварам і ўсё яшчэ цёмнымі вусамі. Сівыя валасы на яго галаве яшчэ больш парадзелі, і звыклы зачос стаў амаль непрыкметны.
Да часу наступных выбараў 55-гадовы Лукашэнка пачаў усё часцей паказвацца са сваім малодшым сынам Мікалаем. З ім жа ён паехаў і ў Венесуэлу, дзе даў інтэрв'ю на мясцовым пляжы — у майцы і чырвона-зялёных плаўках. Там стала заўважна, што палітык больш не «сухарлявы» — відаць і жывот, і даволі буйныя для мужчыны грудзі.
У гэты час сталі прыкметныя і зморшчыны, у тым ліку на лбе. А вусы ўсе гэтак жа заставаліся цёмнымі, нягледзячы на сівыя валасы на галаве. Відаць і другі падбародак, які прарэзаўся яшчэ ў дзевяностыя. А ў 2012 годзе (у 58 гадоў) Лукашэнку ўпершыню паказалі з акулярамі, якія ляжаць перад ім на стале, — мабыць, у той час у палітыка з’явіліся праблемы са зрокам.
Перастаў саромецца акуляраў, яшчэ больш растаўсцеў і пачаў кульгаць
Падчас наступных выбараў у 2015 годзе Лукашэнка быў ужо 61-гадовым. Тады ж, мабыць, склаўся звыклы і цяпер вобраз палітыка — сівы мужчына ва ўзросце з пацяжэлай фігурай, сіваватымі вусамі (яны яшчэ будуць мяняць колер) і тварам у зморшчынах, нярэдка з мяшкамі пад вачыма. Важна, што здымкі Лукашэнкі рэтушуюцца ягонай прэс-службай. Таму на афіцыйных фота ён выглядае лепш, чым насамрэч.
Праз год пасля тых выбараў Лукашэнка ўпершыню надзеў акуляры перад прэсай. «Мне такія дакументы далі, што давядзецца надзець акуляры. Мабыць, першы раз у жыцці», — гаварыў ён, расказваючы пра беларускія заробкі.
За год да наступных выбараў, у 2019-м, палітыка выкрылі ў падфарбоўванні вусоў і броваў. І калі наконт броваў можна спрачацца, то вусы сапраўды прыкметна пацямнелі — дастаткова параўнаць ранейшыя фота Лукашэнкі са скрыншотам відэа ад тэлеканала АНТ. Тады ж на рэдкіх відэакадрах праходаў было заўважна, што палітык «акругліўся» і крочыць ужо няроўнай хадой — нібы прыпадаючы на адну нагу. За год да гэтага хадзілі чуткі пра інсульт, які нібыта перанёс Лукашэнка (але ягоная прэс-сакратарка тады пракаментавала адпаведнае пытанне адным словам: «трызненне»).
А вясной 2020-га дзяржканал паказаў Лукашэнку ў акулярах. Іх надзяванне ён зноў, быццам апраўдваючыся, суправадзіў спецыяльнай фразай — цяпер пра тое, што «тут [у дакументах] нават у акулярах [нічога] не ўбачыш».
Акурат у той год здароўе палітыка, мабыць, пачало пагаршацца. У ліпені ён перанёс каранавірус, ад якога не прышчапляўся, быў заўважаны з чымсьці белым на руцэ, падобным да катэтара для ін'екцый, а ўжо 4 жніўня выступаў са сваім пасланнем народу і парламенту. Тады ў сацсетках заўважылі дыхавіцу, бледнасць і багатае потааддзяленне.
З таго часу дзіўнага ў здароўі і абліччы Лукашэнкі станавілася ўсё больш. Палітык чамусьці носіць вельмі шырокія штаны і быў заўважаны ў красоўках, з якіх нібыта дасталі шнуркі.
У лютым мінулага года прэс-служба прэзідэнта Зімбабвэ апублікавала здымкі беларускага палітыка без звыклай для нашай дзяржпрапаганды рэтушы — і на іх ён выглядае не так, як на выпраўленых фота роднай прэс-службы. У прыватнасці, заўважны вялікі жывот.
Дарэчы, на здымках Лукашэнка зноў быў у абутку без шнуркоў. У ім ён з цяжкасцю падымаўся нават па дзвюх прыступках на ўваходзе ў будынак — гэта заўважна на відэа.
H.E. President @edmnangagwa this evening had a private dinner at State House with his Belarus counterpart, H.E. President Aleksandr Lukashenko. pic.twitter.com/LMqdDOGKBQ
— Presidential Communications Zimbabwe 🇿 (@DeptCommsZW) January 30, 2023
А ў траўні 2023-га палітык не змог на парадзе ў Маскве прайсці 300 метраў пешшу — яго давялося везці ахове Пуціна. Тады ж на яго руцэ заўважылі нешта, падобнае да бінта. А ўжо ў Мінску ў той дзень ён упершыню не выступіў з прамовай — яго замяняў міністр абароны Віктар Хрэнін. Хоць вянок Лукашэнка ўскладаў сам.
Пасля Лукашэнка знік з публічнага поля, хадзілі чуткі пра ягоную хваробу. А з’явіўся палітык 15 траўня. І яго здымкі былі настолькі адрэтушаваныя, што адзін з іх нават выдалілі з сайта Лукашэнкі.
Юбілейны год ва ўладзе сустрэў з дрыготкай галавой
У кастрычніку мінулага года новыя праблемы Лукашэнку прынеслі прыступкі: падымаючыся па іх на саміце кіраўнікоў дзяржаваў СНД у Бішкеку, ён ледзь не зваліўся. А 24 лістапада 2023-га Лукашэнка сустракаў у Мінску кіраўнікоў краін — удзельніц Арганізацыі Дамовы пра калектыўную бяспеку (АДКБ), там у яго дрыжала галава. Заўважылі гэты эфект і праз тры дні на іншым мерапрыемстве. У снежні Лукашэнка асіп і адну з нарадаў праводзіў ціхім голасам. А чарговы трэмар у яго назіраўся ў студзені 2024-га.
«Многія цяпер кажуць, ці то памірае Лукашэнка, ці то здароўе… Нармальнае здароўе. У бальніцу хуткай дапамогі, дзякуй богу, я не звяртаўся», — казаў палітык 26 студзеня гэтага года на ўручэнні дыпломаў доктара навук і атэстатаў прафесара.
Нягледзячы на відавочнае пагаршэнне здароўя, якое назіралася год таму, а таксама траўмы, і, уласна, узрост палітыка, якому сёлета споўніцца 70 гадоў, прапаганда сцвярджае, што з ім усё ў парадку. А, напрыклад, новаспечаны дэпутат Аляксандр Шпакоўскі ў канцы красавіка адзначаў, што Лукашэнка «знаходзіцца ў выдатнай фізічнай і інтэлектуальнай форме і, нягледзячы на тое, што называе сябе „палітыкам, які адыходзіць“, з вялікай доляй імавернасці будзе балатавацца на чарговы тэрмін у 2025 годзе пры шырокай народнай падтрымцы».
У цэлым жа, калі прасачыць за метамарфозамі знешнасці Лукашэнкі, то ён проста пастарэў, растаўсцеў і, мабыць, набыў узроставыя праблемы са здароўем, якія перашкаджаюць яму нармальна хадзіць і трымаць галаву роўна. Як адзначаў у інтэрв'ю «Люстэрку» аналітык Аляксандр Фрыдман, «з вобразам маладога здаровага прэзідэнта, які яны [улады і прапаганда] прадавалі апошнія 25 гадоў, мабыць, узніклі вялікія складанасці».
Дарэчы, сам Лукашэнка ў 1994-м ішоў у прэзідэнты з наступным лозунгам: «Эра сямідзесяцігадовых кіраўнікоў завяршаецца. Беларусь мае патрэбу ў новых людзях і новай палітыцы». А цяпер яму самому спаўняецца 70 гадоў. І новых людзей на гарызонце пакуль няма — а палітык заяўляў, што збіраецца ісці на новы тэрмін.
Дзякуй, што дачыталі гэты матэрыял! «Люстэрка» называе рэчы сваімі імёнамі, не абыходзіць непрыемных тэмаў і не «рэтушуе» рэчаіснасці (у адрозненне ад прапаганды). Калі вы лічыце важным захаванне прафесійнай і якаснай журналістыкі для беларусаў і пра Беларусь — станьце патронам нашага праекта.
Падтрымайце рэдакцыю
Станьце патронам «Люстэрка» — журналісцкага праекта, якому вы дапамагаеце заставацца прафесійным і незалежным. Ахвяраваць любую суму можна хутка і бяспечна праз сэрвіс Donorbox.
Усё пра бяспеку і адказы на іншыя пытанні вы можаце даведацца па спасылцы.
Чытайце таксама
